اباحه اخص
اباحه اخص به چه معناست؟
اباحۀ اخص در جایی است که رخصت مکلّف در انجام دادن یا ترک فعل ناشی از نظر شارع مبنی بر ترجیح نداشتن انجام دادن یا ترک فعل باشد. بنابراین، اباحه به معنای اخص از احکام تکلیفی است. به عبارتی واضح تر از محقق حلی بیان کنم تا بحث واضح شود: در کتاب معارج الاصول ص۴٨ آمده که: اباحه تکلیفی که از آن به اباحه خاصه، اباحه به معنای اخص، اباحه صرف و اباحه محض نیز تعبیر میشود از احکام پنچگانه تکلیفی و مقابل وجوب، حرمت، استحباب و کراهت است که دلالت بر تخییر مکلّف بین انجام عمل و ترک آن، بدون ترجیح یکی بر دیگری، میکند، در نتیجه هیچ ستایش و نکوهشی بر انجام و ترک، مترتّب نمیگردد.
✅مثال: خداوند میگوید از طعام اهل کتاب بخورید که ترک و فعل آن ترجیح بر دیگری ندارد. البته این فقط صرف مثال است لا غیر
✅نکته: فرق بین اباحه به معنای اخص و اباحه به معنای اعم این است که اباحه به معنای اخص، از احکام تکلیفی است؛ یعنی انجام عمل و ترک آن، هیچ یک بر دیگری رجحان نداشته، بلکه هر دو نزد شارع مساوی است؛ ولی دایره شمول اباحه به معنای اعم، بیش از اباحه به معنای اخص است و علاوه برافعال مباح، مستحبات و مکروهات و واجبات را نیز شامل میگردد.
لیلة الرغائب بین سنت و بدعت
ریشه و اساس این نامگذاری و این اعمال روایتی است که در برخی از کتاب های دعا و حدیث در اعمال ماه رجب به نقل از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است. انجام اعمال لیله الرغائب در میان عوام اهل سنت و شیعه رواج داشته و دارد مخصوصا در سالهای اخیر با برنامه ها و تبلیغات گسترده صدا وسیما توجه عامه مردم به آن بیشتر شده است. در این گفتار کوتاه این روایت را از جهت متن و سند مورد بررسی قرار می دهیم:
اصل این حدیث در منابع اهل سنت است و از این طریق و به نقل از آنها وارد کتابهای دعائی و روایتی شیعه شده است. این حدیث در منابع دعائی و حدیثی شیعه برای اولین بار توسط ابن طاووس (متوفای ۶۶۴ ه- ق) در کتاب ” إقبال الأعمال” روایت شده است و بعد از آن علامه حلی (متوفای ۷۲۶ ه- ق) در اجازه کبیرش به بنی زهره، با سندی عامی، که بسیاری از رجال آن از مجاهیل هستند، نقل میکند، اما در کتب علامه حتی اشارهای هم به این روایت نشده است. بسیاری از محدثین و فقها شیعه و اهل سنت روایت فوق را ضعیف، جعلی و غیر قابل اعتماد دانسته اند:
✅ادله "اباحه"
آیا مستند این قاعده اباحه شرعی است؟
مشهور در میان فقهای امامیه این است که حکم عقل و شرع هر دو بر اصالت اباحه قائم است مستند شرعی امامیه آیات و احادیث منقول از ائمه است از جمله این آیات :
✅هُوَ الَّذی خَلَق لَکُم ما فی الاْرْض جَمیعاً او خدایی است که همه موجودات زمین را برای شما خلق کرد
✅یا اَیُّهَا النّاس کُلوا مِمّا فِی الاْرْض حَلالاً طَیَّباً ای مردم از آنچه در زمین است، حلال و پاکیزه را تناول کنید
✅قُل لا اَجِدُ فی ما اُوحِی اِلَی مُحَرَّماً عَلی طاعِم یَطْعَمُه اِلاّ اَن یَکُون مَیَته اَو دَماً مَسْفُوحاً اَوْ لَحْم خِنْزیر بگو ای پیامبر در احکامی که به من وحی شده است، من چیزی را که برای خورندگان طعام حرام باشد، نمی یابم، جز آنکه میته (حیوان مرده) باشد یا خون ریخته یا گوشت خوک.
✅از امام صادق (علیهالسلام) نیز نقل شده که کُل شَیء مُطْلَق حَتّی یَرِد فیه نَهْی» همه اشیاء مباحند مگر آنکه مورد نهی واقع شده باشند.
درباره این سایت